«Είναι ο καλύτερός μου φίλος. Βρίσκεται πάντα εκεί όταν τον χρειάζομαι, όποια ώρα και αν αισθανθώ την ανάγκη να μιλήσω σε κάποιον. Και το πιο σημαντικό είναι ότι δεν είναι εκεί για να με κρίνει ή να μου φωνάξει όπως κάνουν οι γονείς μου. Αυτός με καταλαβαίνει πραγματικά. Μπορώ να χάνομαι με τις ώρες μαζί του, να τον παίρνω μαζί ακόμα και στις διακοπές. Άσε που έτσι μπορώ να μιλάω και με τα υπόλοιπα παιδιά που έχουμε γνωριστεί και νοιώθουμε το ίδιο».

Παραπάνω σας μεταφέρω μια μόνο μαρτυρία ενός εφήβου για το πώς αντιλαμβάνεται τον ρόλο του υπολογιστή του και κατ’ επέκταση το ίντερνετ στη ζωή του. Ζούμε σε μια εποχή όπου η επαφή μας με την τεχνολογία είναι σχεδόν αναπόφευκτη. Ήδη εδώ και κάποια χρόνια τα παιδιά από το δημοτικό καλούνται να χρησιμοποιήσουν το ίντερνετ για να κάνουν μια εργασία στο σχολείο με πιο πρόσφατη εξέλιξη την παροχή μικρών φορητών υπολογιστών σε παιδιά σχολικής ηλικίας. Ακόμα και το παιχνίδι γίνεται πλέον εικονικά. Οι παραδοσιακές γειτονιές με τις αλάνες έχουν μετατραπεί σε chatroom με πληρωμένο χρόνο παραμονής όπου κάποιος μπορεί να πάρει όποιο ρόλο επιθυμεί με το αντίστοιχο αντίτιμο. Εκεί είναι που τα παιδιά μας πλέον επιλέγουν να γίνουν ήρωες, κλέφτες, αστυνόμοι, να ζήσουν, να πεθάνουν και αν έχουν «κερδίσει ζωές» να καταφέρουν να αναστηθούν ξανά. Σαν αποτέλεσμα έχουμε τα σοκαριστικά συμπεράσματα πρόσφατης μελέτης που αναφέρουν ότι το 80% μαθητών δημοτικού πανελλαδικά διατηρούν προφίλ σε κάποιο μέσο κοινωνικής δικτύωσης.

Το πιο τρομακτικό όμως δεν είναι η επιλογή του ψηφιακού παιχνιδιού, αλλά ο μονόδρομος της ψηφιακής αγάπης. Οι έφηβοι στις μέρες μας φαντάζουν με ανθρώπους κλεισμένους μέσα σε ένα γυάλινο κλουβί απομόνωσης με τον πραγματικό κόσμο, χαμένοι στις σελίδες του facebook, του twitter, ή όποιου άλλου μέσου κοινωνικής δικτύωσης προτιμά ο καθένας. Κάποιος θα μπορούσε να πει ότι αφού ζούμε σε μια τεχνολογική κοινωνία είναι φυσιολογικό να ανατρέφουμε και παιδιά «φιλικά» προς την τεχνολογία που παράγουμε. Πότε όμως αυτή η εξέλιξη στρέφεται εις βάρος των εφήβων αλλά και εις βάρος της εύρυθμης λειτουργίας της κοινωνίας μας;

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Διεθνώς οι επιστήμονες έχουν αναγνωρίσει ως εθισμό την άμετρη χρήση του διαδικτύου αλλά και του ψηφιακού παιχνιδιού. Οι συνέπειες που έχει μάλιστα το ψηφιακό παιχνίδι στον ανθρώπινο εγκέφαλο, έχουν συσχετιστεί με τις συνέπειες που έχει η εξάρτηση από τις ναρκωτικές ουσίες. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν αποτελούν ακόμη ξεχωριστό εθισμό στα επιστημονικά εγχειρίδια, ωστόσο όλο και πιο συχνά γίνεται λόγος για ενσωμάτωσή τους στις μέχρι σήμερα γνωστές εξαρτήσεις. Ο εθισμός στο διαδίκτυο μπορεί να διακριθεί σε τέσσερις μεγάλες υποκατηγορίες οι οποίες είτε αλληλεπιδρούν, είτε λειτουργούν αυτόνομα στο εξαρτημένο άτομο. Αυτές είναι:

-η υπερβολική χρήση ιστοσελίδων που απευθύνονται σε ενηλίκους για διαδικτυακό σεξ (cybersex) και διαδικτυακό πορνογραφικό υλικό (cyber porn).

-οι διαδικτυακές σχέσεις (chat rooms, facebook, twitter).

-η υπερβολική ενασχόληση με τον τζόγο και τις διαδικτυακές αγορές.

-η υπερβολική περιήγηση, δηλαδή συνεχόμενο και διαρκές «σερφάρισμα» στο Διαδίκτυο.

-η υπερβολική ενασχόληση με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, εμμονή, δηλαδή, με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια.

Ένας γονιός πρέπει πάντα να είναι υποψιασμένος και να αξιολογεί συνεχώς την εν γένει συμπεριφορά του παιδιού του. Αν παρατηρήσετε κάποιο από τα παρακάτω συμπτώματα στη συμπεριφορά του εφήβου σας καλό θα ήταν να σκεφτείτε σοβαρά το ενδεχόμενο του εθισμού στο διαδίκτυο.

Ψυχολογικές ενδείξεις	Σωματικές ενδείξεις
Αδυναμία να σταματήσει τη δραστηριότητα, ή να μειώσει ή να ελέγξει το χρόνο ενασχόλησης με το διαδίκτυο.	Το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα.
Επιθυμία να περνά ολοένα και περισσότερο χρόνο στο Διαδίκτυο.	Ξηροφθαλμία.
Σκέψεις ή αναμονή για online δραστηριότητες	Ημικρανίες και σοβαροί πονοκέφαλοι. .
Χρήση του Διαδικτύου για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα προκειμένου να ικανοποιηθεί.	Προβλήματα και πόνοι στη μέση.
Παραμέληση ή και απομόνωση από την οικογένεια και τους φίλους αλλά και μείωση των σχολικών επιδόσεων	Διατροφικές ατασθαλίες (παράλειψη γευμάτων).
Συναισθηματικό κενό, ανησυχία, άσχημη διάθεση, επιθετικότητα.	Παραμέληση της προσωπικής υγιεινής.
Αδιαφορία για δραστηριότητες και ευθύνες που του αναλογούν.	Διαταραχές του ύπνου (υπνηλία τις πρωινές ώρες εξαιτίας της χρήσης του Διαδικτύου τη νύχτα)
Αίσθηση ευτυχίας και ευφορίας μόνο όταν βρίσκεται στον υπολογιστή.
Αισθήματα ενοχής ή αμυντική συμπεριφορά σχετικά με τη χρήση του Διαδικτύου.
Το Διαδικτύου σαν ένας τρόπος για να ξεφύγει/να απαλλαγεί από τα προβλήματα.

 

Εκείνοι που μπορούν να βοηθήσουν άμεσα τον έφηβο να απεξαρτηθεί είναι οι ίδιοι οι γονείς του, που με την έγκαιρη αναγνώριση του εθισμού έχουν κάνει ήδη το μεγαλύτερο βήμα στην προσπάθεια να συνδράμουν στην επαναφορά του παιδιού τους στον πραγματικό κόσμο. Πολλές φορές βέβαια η άγνοια των γονιών σχετικά με το ίντερνετ και την τεχνολογία στέκεται εμπόδιο στην ενεργότερη συμμετοχή τους στην προσπάθεια απεξάρτησης του παιδιού. Ωστόσο αν υπάρχει καλή διάθεση και άμεση κινητοποίηση υπάρχουν εκείνα τα μέσα που θα τους συνδράμουν σε αυτή την προσπάθεια.

Σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε ότι ένας καλός κανόνας που μπορεί να θεσπιστεί στο σπίτι είναι η χρήση του ίντερνετ και του υπολογιστή γενικότερα να μην ξεπερνά σε παιδιά εφηβικής ηλικίας το διάστημα των 2 ωρών ανά ημέρα ή των 10 ωρών ανά εβδομάδα. Βοηθητικό κρίνεται επίσης ο υπολογιστής να βρίσκεται σε εμφανές μέρος του σπιτιού και όχι στο δωμάτιο του παιδιού και σαφώς να υπάρχουν γονικά φίλτρα με τις σελίδες που κάθε οικογένεια επιτρέπει στο παιδί της να επισκέπτεται. Τα παραπάνω αποτελούν απλώς συστάσεις και πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι κάθε περίπτωση είναι μοναδική για αυτό και θα πρέπει να έχουμε την ευελιξία να προσαρμόζουμε τα όσα οι ειδικοί προτείνουν, ανάλογα με την περίσταση.

Παρόλα αυτά, η βοήθεια από ειδικούς μπορεί πάντα να σας φανεί χρήσιμη. Όσοι από εσάς είστε εξοικειωμένοι με το διαδίκτυο μπορείτε να βρείτε σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο διαδίκτυο (http://hasiad.gr/), αλλά και όσοι επιλέγετε πιο παραδοσιακές οδούς μπορείτε να καλέσετε στη γραμμή υποΣΤΗΡΙΖΩ (80011 80015) που λειτουργεί χωρίς χρέωση και απευθύνεται σε εφήβους και τις οικογένειές τους παρέχοντας υποστήριξη σε θέματα που σχετίζονται με την χρήση του Διαδικτύου. Αν πάλι προτιμάτε μια πιο προσωπική και εξατομικευμένη βοήθεια στο πρόβλημα που αντιμετωπίζετε μπορείτε να έρθετε σε επαφή με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.